23 Ιουν 2012

Ο Ακούπατρος και οι κόκκοι της άμμου



Λίγο πριν από το 216 πΧ ο τύραννος των Συρακουσσών Γέλων έχει πιάσει κουβέντα με τον Αρχιμήδη και αμφισβητεί κάτι που είχε απασχολήσει όλο τον κόσμο.


 αρχαίο νόμισμα που απεικονίζει τον Γέλωνα


Ο Αρχιμήδης είχε πει ότι μπορεί να υπολογίσει πόσοι κόκκοι άμμου χωράνε σε όλο το σύμπαν. Ο Γέλων γνωρίζει ήδη πολλές μεγαλοφυείς μελέτες του Αρχιμήδη, κρατάει μια επιφύλαξη "μπορεί να το βρεις, αλλά ακόμα και αν το βρεις δεν θα μπορέσεις να το πεις". Η μεγαλύτερη μονάδα μέτρησης τότε ήταν το μύριος, ισοδύναμο με 10.000, ο Γέλων κατάλαβε ότι ο αριθμός των κόκκων θα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερος και έτσι θα υπήρχε και γλωσσικό πρόβλημα.
Ετσι ο Αρχιμήδης γράφει την εργασία ΨΑΜΜΙΤΗΣ, στην οποία λύνει το πρόβλημα.


Για να προχωρήσει στους συλλογισμούς του αναφέρει τα αστρονομικά μεγέθη που ήταν γνωστά στην εποχή του και χρησιμοποιεί τους υπολογισμούς του Εύδοξου, του Αρίσταρχου, του Φειδία και του Ακούπατρου.
Η εργασία ολοκληρώνεται, ο Αρχιμήδης χειρίζεται με απαράμιλλο τρόπο τα τεράστια μεγέθη που προκύπτουν, φτιάχνοντας ένα καινούργιο σύστημα αρίθμησης που του επιτρέπει να βρει το αποτέλεσμα αλλά και να μπορεί να το πει.
Από τότε η εργασία αναπαράγεται συνεχώς, με χειρόγραφες αντιγραφές μέχρι το 1500 και με εκτυπώσεις από κει και πέρα.
Το 1881 ο Δανός μελετητής Heiberg εκδίδει την πρώτη πλήρη έκδοση των έργων του Αρχιμήδη, κάνοντας όλες τις δυνατές διασταυρώσεις με τους χειρόγραφους κώδικες των προηγούμενων αιώνων.

Ολα είναι καλά, οι διασταυρώσεις είναι πλήρεις, αλλά συνεχίζει να υπάρχει μία απορία, ποιός ήταν ο Ακούπατρος. Δεν υπάρχει καμμία άλλη διασταύρωση, καμμία άμεση ή έμμεση πληροφορία και έτσι ο Heiberg αφήνει το όνομα ως έχει.



Δύο χρόνια αργότερα ο διαπρεπής φιλόλογος Friedrich Blass έχει μια λαμπρή ιδέα, το κείμενο έγραφε
Φειδία του αμού πατρός
και σε κάποια αντιγραφή το μ είχε γίνει κ.
Η άποψη του Blass έγινε σιγά σιγά δεκτή και ταυτόχρονα μάθαμε και τον πατέρα του Αρχιμήδη, τον αστρονόμο Φειδία.

Ο Ακούπατρος έζησε σαν υπαρκτό πρόσωπο μέσα στα χειρόγραφα και τα τυπωμένα χαρτιά από το 200πΧ μέχρι το 1883 μΧ χάρη στο λάθος κάποιου ανώνυμου αντιγραφέα.

1 σχόλιο: